Zielonogórski Oderwald to duży kompleks leśny, oddalony około 10 kilometrów na północ od Zielonej Góry, przylegający do brzegów Odry. Znajdują się tam malownicze mokradła i starorzecza. Dzieje tego miejsca ściśle powiązane są z miastem, jak i przynależnymi doń wsiami dawnej zielonogórskiej kamery: Zawadą (Sawade), Krępą (Krampe), Chynowem (Kühnau) i Łężycą (Lansitz).
Pierwsza informacja o zainteresowaniu się miasta Grünberg terenami nadodrzańskimi pochodzi z 30.09.1408 r., kiedy wystawiono dokument mówiący o zakupie przez miasto wsi Zawada. Jak głosi legenda, nawet zielonogórzanki przyczyniły się do nabycia lasów nad Odrą, bowiem sprzedawały swoją biżuterię, by uzbierać w kasie miejskiej odpowiednią sumę na kupno tych terenów. Nabycie w całości dóbr nad Odrą nastąpiło jednak dopiero w 1429 r. Wcześniej, 18.08.1422 r. Zielona Góra uzyskała możliwość zakupu części Łężycy, równie ważnej osady, ponieważ do Łężycy należała osada Wysokie (Woitschke), więc z nabyciem jej przez miasto i ta część stała się własnością Zielonej Góry. Wraz z wydaniem dokumentu w 1429 r. Zielona Góra stawała się właścicielką bardzo cennych gruntów. A przez następne lata dochody płynące z zielonogórskich lasów były głównym źródłem zasilania kasy miejskiej.
Użytkowanie lasów oraz terenów nadrzecznych przynosiło mieszkańcom Zielonej Góry i okolicznych wsi wiele korzyści. Z drewna wyrabiali potrzebne do życia przedmioty, jak meble, tyczki do podtrzymywania winogron itp., wykorzystywali owoce lasu, polowali na zwierza, a i Odra dostarczała im pożywienia w postaci ryb czy raków. Zapewne niejedna zielonogórska czarownica spłonęła na stosie składającego się z oderwaldzkiego chrustu.
W późniejszym czasie zauważono również i rekreacyjno – wypoczynkowe walory Oderwaldu, zaistniała możliwość nie tylko wypoczynku i zabawy na łonie natury, ale także i potrzeba obcowania z pięknymi zakątkami pobliskiego lasu. Z czasem wędrówki do lasu i nad Odrę stały się tak powszechne, iż magistrat postanowił w 1839 r. o urządzeniu tzw. „salonu letniego”, na miejscu stojącej wcześniej altany (Rindenlaube), zbudowanej w 1811 roku, a położonej w cieniu stuletnich dębów – ulubionym miejscu wypoczynku Zielonogórzan podczas ich pieszych wycieczek. W 1858 r. nastąpiła przebudowa i rozbudowa restauracji, a znany z przedwojennych pocztówek wygląd oderwaldzka restauracja w Krępie uzyskała w 1900 r. W drugiej połowie XIX, jak i w latach 20. i 30 XX wieku, stał się więc Oderwald modnym i bardzo chętnie odwiedzanym miejscem.
Działalność administracyjna władz miejskich i nadleśniczych również sprzyjała rozwojowi infrastruktury ułatwiającej i umilającej pobyt nad Odrą. Powstawały ścieżki spacerowe z miejscami wypoczynku nad licznymi starorzeczami i nad samym brzegiem Odry, miejsca kąpieliskowe i pomniki przyrody. Pobyt nad rzeką uatrakcyjniały przejażdżki stateczkami wycieczkowymi po Odrze i łódkami po starorzeczach i stawach oraz kąpiele słoneczne i wodne. Można było tam również zapolować na zwierza, złowić dorodne ryby, pospacerować, a także coś przekąsić w restauracji. W Oderwaldzie odbywały się festyny szkolne i rodzinne i tam również kierowały się wycieczki zielonogórskich uczniów
i mieszkańców pobliskich wsi.
Dziś las nadodrzański nie tętni już życiem jak przed wojną. Zarządzane przez Nadleśnictwo Przytok miejsce jest jednak nadal urokliwe i piękne i choć nie przyciąga już tak wielu Zielonogórzan, to swój raj mają tam nadal wędkarze, grzybiarze, biegacze i rowerzyści. A wybierając się nad Odrę warto wiedzieć, iż jest to najbardziej urozmaicony kompleks leśny w okolicach Zielonej Góry pod względem przyrodniczym.
Ten wpis na blogu jest gościnnym postem z Muzeum Ziemi Lubuskiej. Ilustracje pochodzą ze zbiorów muzeum. Więcej informacji o muzeum i jego wystawach pod: https://mzl.zgora.pl/
Autor: dr. Izabela Korniluk